در قرن بیست و یکم توسعه پایدار صرفا توجه به ابعاد زیست محیطی و اقتصادی نبوده، بلکه مباحث اجتماعی راه جدیدی را در رسیدن به توسعه ی پایدار گشوده است. با توجه به تعریف گزارش "برات لند" در مورد توسعه یایدار، پاسخگویی به نیازهای حاضر بدون لطمه رساندن به نیازهای نسل های آینده، شاید دیگرنتوان فراهم شدن توسعه پایدار را بدون در نظر گرفتن متغییر های اجتماعی تصور کرد.
تاکنون تلاشهای قابل ملاحظه ای برای تعریف پایداری اجتماعی به عنوان بعدی مستقل از توسعه ی پایدار صورت نگرفته است و به نظر می رسد اجماع نظرمشخصی بر روی معیارها و دیدگاه ها در تعریف پایداری اجتماعی وجود ندارد و با توجه به معیارهای خاص و یا چشم اندازآینده تعریف متفاوتی از پایداری اجتماعی ارائه شده است. به ناچار، دستیابی به یک تعریف کلی بسیار دشوار است. دراین رویکرد پایداری اجتماعی به عنوان عنصری دخیل و ممزوج در کلیه عناصر شامل اقتصاد، فرهنگ، محیط زیست و سیاست دیده شود و نه به عنوان یک عنصر در کنار عناصر دیگر که در فرایند توسعه پایدار، نقش پایداري اجتماعي در تحقق اهداف بسیار حائز اهمیت است؛ لذا در اهداف راهبردی توسعع پایدار مضامیني چون توانمندسازي، افزایش قدرت و آزادي انتخاب، توسعه و گسترش مشاركت، ارتقاء كیفیت زندگي، ظرفیت سازي نهادي، امنیت اجتماعي، مسئولیت پذیري و رفاه اجتماعي به شكلي گسترده مورد تاكید قرار گرفته است؛ بدین ترتیب ابعاد اجتماعي درتعامل با سایر ابعاد اقتصادي و اكولوژیكي، توسعة پایدار را قوام بخشیده و كلیت موزون آن را شکل میدهد.
میتوان گفت توسعه پایدار برخاسته از پایداری اجتماعی است و زمینه ساز رسیدن به توسعه ی پایدار توجه به مباحث اجتماعی است که به نوعی پایداری اجتماعی ابعاد مختلف آنرا در برمی گیرد به این معنا که اگر در جامعه ای شاخص های پایداری اجتماعی از حد مطلوبی برخوردار باشند انتظار میرود توسعه ی پایدار در دیگر ابعاد زیست محیطی و اقتصادی وجود داشته باشد.
از طرفی در صورتی که بپذیریم پایداری اجتماعی جز جدایی ناپذیر توسعه ی پایدار است می توان گفت عدالت اجتماعی مهم ترین و اثرگذارترین شاخص برای رسیدن به پایداری اجتماعی است. گروه های مختلف هدف در پایداری اجتماعی عموم مردم بالاخص روستائیان، اقشار کم درآمد، زنان سرپرست خانوار، حاشیه نشینان، کارگران، جوانان، کودکان و سالمندان هستند. با توجه به اینکه امروزه افراد بیشتر زمان خود را در فضاهای مصنوع ساخته شده با کاربریهای متفاوت میگذرانند توجه به پایداری در طراحی و اجرا از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است.
پایداری اجتماعی در ساختماهای امروزی زمانی تکمیل میشود که کاربران از زندگی در خانه و محل کار خود رضایت دارند و از همسایگی با سایر ساکنان لذت میبرند. باگذشت زمان و ایجاد و افزایش تعاملات اجتماعی، بیشتر افراد نسبت به محل زندگی خویش تعلق خاطر و دلبستگی میابند. بنابراین به طور ناخود اگاه حافظ سلامت و پایداری ان هستند ودر نگهداری و بهبود وضعیت موجود مشارکت و هماهنگی دارند.که باعث به حداکثر رسیدن پایداری اجتماعی و بهرهوری میشود./
استادیار دانشگاه آزاد نیشابور و عضو کمیته آموزش و هیئتمدیره سازمان نظاممهندسی خراسانرضوی*
نظر شما